2022-2023 оқу жылы бойынша мектептегі психологиялық қызметтің жылдық жұмыстары бойынша талдау есебі

Жетісу облысы

Кербұлақ ауданы

Сарыөзек ауылы

№49 орта мектеп КММ
 
 

2022-2023 оқу жылы бойынша  мектептегі психологиялық қызметтің

жылдық жұмыстары бойынша талдау есебі

                                                    Педагог-психологтар:  И.Жаулина

                                                                                          Т.Молданазарова

2022-2023 оқу жылының  мектептегі психологиялық қызметінің

жылдық жұмыстары бойынша талдау есебі 

Мақсаты: Оқушылардың әлеуметтік-психо-педагогикалық ерекшеліктерін ескеріп және олардың микроорталығын, өмір сүру жағдайын, қажеттілігімен қызығушылығын байқап, қиындығы мен проблемалар кезеңінде қолдау көрсету. Сондай-ақ мұғалімдермен, ата-аналармен жұмыс жасау. Оқушылар арасындағы буллинг, кибербуллинг, психикалық денсаулыққа, репродуктивті денсаулыққа, ментальды денсаулыққа дер кезінде психологиялық көмек көрсету. Әлеуметтік байланысты қалпына келтіру үшін қалпына келтіру технологияларын қолдана отырып, қақтығыстық жағдайларды шешуде   бітімгерлік көрсету.                                                                                                                                         

Міндеттері: Балаға қауіпсіз эмоционалды жағдай тудыру. Дамудың әртүрлі кезеңдеріндегі оқушылардың бейімделу процесін қамтамасыз ету. Кәсіптік бағдар беру жұмысын жүргізу. Жеке білім беру балалардың жеке ерекшеліктерін қызығушылықтары мен қабілеттерін дамыту.

Балалар ұжыммен зерттеуде мұғалімдер мен әкімшілікке көмек көрсету.

Мұғалімдер мен ата-аналардың психологиялық құзыреттілігін арттыру.

Психодиагностика. 

Оқыту мен тәрбиелеудегі себептерді, проблемаларды анықтау мақсатында тұлғаның қасиеттерін психологиялық- педагогикалық зерттеу

Психопрофилактика. 

Қоғамдық қауіпті құбылыстар мен аурулардың алдын алу шараларын жоспарлау, білім алушылардың әлеуметтік- психологиялық жат қылықтарының алдын-алу.

Психологиялық кеңес беру. 

Білім беру мен оқытуды дамытуға өтініш білдірген ересектер мен балаларға көмек көрсету

Психологиялық түзету.

Жеке тұлғаны қалыптастыру үдерісінде қиындықтар, проблемалар, белсенді әсер етушілермен жұмыс

Психологиялық ағарту. 

Психологиялық мәдениетті көтеру, психологиялық қызметке сұранысты  қалыптастыру және проблемалар туралы ақпарат беру

Әдістемелік ұйымдастырушылық   жұмыс.

Жоспарды  құру   барысында  мына  тізімдегі   нормативтік  құжаттар  ескерілді:

ҚР Конституциясы

ҚР бала құқығы  туралы заңы

ҚР «Білім  туралы» заңы

ҚР білімінің  даму  концепциясы

ҚР «Неке  және  отбасы» заңы

Психологтың әдеп кодексі

Психологтың лауазымдық нұсқаулығы

                                                                  2

ҚР Білім  және  ғылым   министрінің  2011ж. «20» желтоқсан №528 бұйрығы  (Орта білім беру ұйымдарында психологиялық қызметтің жұмыс істеу қағидасын бекіту туралы)

Алматы облысы әкімдігінің 2005жылғы 6 ақпандағы №61 Қаулысы (Орта білім беру ұйымдарында психологиялық қызметтің жұмыс істеу қағидасын бекіту туралы)

ҚР БҒДМБ 2020-2025 ж.ж. «…білім беру ұйымдарының психологиялыққызметі мен мектептердегі татуласу қызметтерікүшейту»

Алтысарин атындағы  Ұлттық білім академиясының 2021-2022 оқу жылындағы ерекшеліктер туралы әдістемелік нұсқау хат.

Мектеп оқушыларын психологиялық қолдау бойынша

өткізілген жұмыстар

Психоиагностика бағыты бойынша мектепалды даярлық және 1 сынып оқушыларының мектепке психологиялық дайындығын анықтау мақсатында «Керн-Йерасик» тестісі , қабылдау,   ойлауын, мектепке деген мотивациясы, «Қисынсыздықтар», «Ұқсасын тауып сыз», қорқыныш деңгейін анықтау тестері алынып, нәтижесі шығарылып қорытынды жасалынды. 

      Бастауыш сыныптан орта буынға өткен оқушылардың орта буынға бейімделуін анықтауға байланысты 5 сынып оқушыларының    орта буынға ауысуы, бейімделуі, мектептегі алаңдаушылық деңгейін анықтау  (Филлипс) , «Социометрия» , В.Реанның әдістемесі, 9сынып оқушыларының кәсіби бағыттылығын анықтау Голланд әдісі. 11 сынып оқушыларынан қорытынды аттестатауға дайындық  алдындағы   қобалжу, қорқыныш деңгейін анықтау, 2-8 сыныптарынан өзін өзі бағалауын анықтау әдістемелері алынды. Осы   диагностикалық жұмыстардың барлығы жоспар бойынша  өткізілді, нәтижесі өңделіп, қолдау жұмыстары жүргізілді.

        Қобалжу,  депрессия, агрессия, аутодиструктивті  мінез –құлықты анықтау мақсатында 6-11 сынып оқушыларынан Айзенк тестісі, Филлипстің мектептегі мазасыздану  тесті 5-11 сынып,  СБА тұлғалық сауалнама 8-11 сыныптар, «Мен өмірді сүйемін!» шығарма 6-11 сыныптар, «Әлемде жоқ жануар» 2-7 сыныптарынан ,  6-11 сынып оқушыларынан Басса –Дарки эмоциялық тестісі,  5-11 сыныптарынан «Ағаш»  әдістемелері оқушылардан алынды. «Сіздің суицидке бейімділігіңіз» З.Королованың проективті әдістемесі 8-11 сынып оқушыларынан алынды. 

Психологиялық түзету бағыты бойынша 1-ші сыныпта білім алушының мектепке бейімделу деңгейін арттыруға бағытталған түзету-дамыту бағдарламасы, «Кинезиологиялық  жаттығулар»

 4 сынып оқушыларымен, 5-ші сыныпта білім алушының мектепке бейімделу деңгейін арттыруға бағытталған түзету-дамыту бағдарламасы,«Мамандық таңдау», «Менің сүйікті мамандығым»  9-11 сынып оқушыларымен ,үйден оқыту балалармен түзету дамыту сабақтары , 4-9 сынып оқушыларымен түзету дамыту сабақтары, «Мен зорлық зомбылыққа қарсымын» тренинг элементтері (7-11),  «Қақтығыс және  одан шығу жолдары»  7-8 сынып оқушыларымен , «Демалу, босаңсу, ширығу тренингтерінің элементтерін   қайталау» , 11 сынып оқушыларын ҰБТ, қорытынды емтихан алдында қолдау бағдарламасы,  9-11 сынып  оқушыларымен, мектепішілік есепте тұрған және тәуекел тобының балаларыменде түзету-дамыту бағдарламалары құрылып , түзету жұмыстары жүргізілді. 

Психопрофилактика және ағарту бағыты бойынша «Мен және өмірімнің құндылықтары», қорытынды аттестаттауға  дайындалудың тиімді жолдары» 11 сыныптары   «Көңіл-күйіңді көтеріп, қуана біл»  

7-11  сынып оқушыларымен, Қыз балаларға арналған ағартушылық жұмыстары, Медиасауаттылық  бойынша жұмыстар,  «Буллинг және кибербуллингтен қалай қорғанамыз?» 5-11 сынып , «Мектептегі буллинг» (Мұғалімдермен), «Буллинг дегеніміз не?» видеоролик, «Ғаламтордың   зияны» 5-11 сынып оқушыларымен, «Жасөспірім суицидінің алдын-алу» ата-аналармен 9-10-11 сынып ата-аналырымен,   аутодиструктивті мінез-құлықтың  алдын алу» 6-7-8  сынып ата-аналарымен , «Қатыгездіксіз және зорлық – зомбылықсыз балалық  шақ» 5-11 сынып ата-аналарымен, «Құқықбұзушылықтың алдын алу  басты міндет»5-11  сынып ата-аналарымен өткізілді. 

    Психологиялық кеңес беру бағыты бойынша  ата-аналарға, оқушыларға, мұғалімдерге топтық, жеке кеңестер өздігінен, шақыртумен оқу жылы бойы берілді. Сонымен қатар  тақырыптық кеңестер берілді , жаднамалар таратылды.   

Оқушылардың өзіндік кәсіптік таңдауына психологиялық түрде қалыптасуға баулу, мамандық таңдауға жәрдемдесу. Жасөспірімдерге өзіндік кәсіптік таңдауға көмек көрсетті, жеке тұлғаның ерекшеліктерін ұзақ уақыт бақылау арқылы оқушының қай бағытқа бейім екендігі, мақсатты бағыттылыққа жетекшілік ету. Көбіне оқушының бойындағы қандай кәсіпке бейімділігі бар екендігін анықтау ғана емес оқушы бойындағы жекелік сапанының дамуы, өзін тәрбиелеуі мен оқушының практикаға психологиялық түрде дайындығын анықтау.  «Жасөспірімдегі аутодиструктивті мінез-құлықтың себептері мен ерекшеліктері» тақырыбында педагогтарға кеңестік көмек берілді. Сонымен қатар «Шексіз қарым-қатынас тәсілдері» тақырыбында жас мамандарға кеңес берілді. Педагогтарға және ата-аналарға «Үлгерімі төмен балалармен жұмыстың психологиялық ерекшеліктері» тақырыбында кеңестер берілді.
 8-11 сынып оқушыларына «Аутодиструктивті мінез-құлық тығырықтан шығар жол емес» психологиялық кеңес берілді: Қазіргі кездегі   баланың  дамуына, жеке тұлға болып қалыптасуына ықпал етіп, ата-ана тәрбиесінің әдіс-тәсілдерін жетілдіре  отырып, жағымды қарым-қатынас орнату «Балаңызға он жылы сөз» психологиялық кеңес беріліп жадынамалар таратылды.
 
 

1-Сынып оқушыларымен жүргізілген жұмыстар

   «Мектепке бейімделу»   – психологияда бұл термин баланың ойлауы мен іс әрекеті оның мектеп ортасына үйлесімді «сәйкестенуіне» мүмкіндік беретіндей өзгеруі деп түсіндіріледі, яғни: Мектепке оқуға бару бала өміріңде көп өзгерістер әкеледі. Баланы мектеп өміріне енгізу, толыққанды оқу әрекетін қалыптастыру. Бұрын баланың негізгі әрекеті ойын болса, енді оқу әрекеті болып табылады. 
 Бейімделу бұл жаңа жағдайға дағдылану, ыңғайлану. Бейімделуге ең көп уақыт: екі тоқсан беріледі. Әдетте оларға бір тоқсан да жетеді, бір жарым ай. Олар неге бейімделулері қажет. Оқуға, мектепке баруға қажет екенін, педагогтың қатал талаптары мен үй тапсырмасын орындауға бағынуы, ұғынуы қажет. 1 сынып оқушыларының  мектепке бейімделуін анықтау,психологиялық қолдау мақсатында оқу жылының басында жұмыс жоспары, түзету дамыту жоспары құрылды.

   Мақсаты: 1-сынып   оқушыларының  мектепте оқуға дайындығын және ұсақ қол моторикасының қалыптасқанын «Керн-Йарасек» әдістемесі арқылы анықтау.
 Өткізілген уақыты:  15.09 – 1 «а» сынып, 16.09 – 1 «ә», 19.09-1 «б», 21.09-  1 «в»,  20.09-  «1г» сыныптарынан алынды.

1 а – сыныбынан -  18 оқушы

1 ә  - сыныбынан - 19 оқушы

1 б  - сыныбынан - 18 оқушы 

1 в - сыныбынан  - 20 оқушы 

1 г – сыныбынан – 20 оқушы  

Пайыз  деңгейі  шығарылып,    кестеге  жазылды:

1 «а», 1 «ә », 1 «б», «1в», «1г» сынып   оқушыларынан   алынған

Керн-Йерасектың «Мектепке  қалыптасуын  бағдарлаушы   әдістемесінің»   диаграммасы

«Суретте не жетіспейді?» атты суреттік тест анықтамасы

Нұсқау:бұл әдістемеде оқушыға бірнеше суреттердің жиынтығы ұсынылады.Әр  сурет бейнесінде бір маңызды бөлшек жетіспейді.Оқушы осы жетіспеген бөлшекті тез арада анықтап суретті аяқтап салуы керек.

Мақсаты: баланың түр-түс арқылы көңіл-күйін және  қабылдау деңгейін анықтау.

Өткізілген күні: 15-21.09.2022 жыл  1-сыныптар

«Суретте не жетіспейді?» атты суреттік тесттің салыстырмалы диаграммасы

«Суретте не артық?» атты суреттік тест анықтамасы

Нұсқау: Әр қатарда қай зат артық? Әр түрлі нұсқаны ата және таңдауыңды түсіндір.

Мақсаты: балалардың ойлауын дамыту.

Өткізілген күні: 15-21.09.2022 жыл  1-сыныптар

«Суретте не артық?» атты суреттік тесттің салыстырмалы

Диаграммасы

«Қисынсыздарды тап» атты суреттік әдістемесінің анықтамасы

Мақсаты: Баланың байқағыштығын, логикалық ойлауын және өз ойын грамматикалық дұрыс құра білу іскерлігін дамыту.                                                                                                                                                                                     

Нұсқау: суретті мұқият қарап ал, қисынсыздықтарды тап. 

Өткізілген күні: 15-21.09.2022 жыл  1-сыныптар

1 сынып оқушыларының арналған «Қисынсыздарды тап» атты суреттік әдістемесінің салыстырмалы диаграммасы                                                                                                                         

 1-сынып оқушыларымен баланың жеке тұлға ретіндегі дамуы, бейімделуі, өзіндік көзқарасының қалыптасуы, ой-өрісін кеңейту мақсатында «Кел танысайық!» тақырыбында психологиялық тренинг-жаттығу жүргізілді.  жұмыс барысында «Мен және менің қасиетім!» жаттығуы, оқушының мектепке деген көзқарасын анықтау мақсатында (сұрақ-жауап) ойыны, жылы достық қарым-қатынасты қалыптастыру мақсатында «Күн шуақты алаңқай» ойыны ойнатылды. Сабақтың соңында 1 сынып оқушыларының өзіндік көзқарасы қалыптасып, көңіл-күйлері көтеріліп, ой-өрістері кеңейіп, бір-бірімен тығыз  достық қарым-қатынаста болуды үйренді.

1 сынып оқушыларының мектепке бейімделуіне байланысты ата-аналарға психологиялық кеңес беріліп, жадынама таратылып, түсіндірме жұмыстары жүргізілді. 

Сонымен қатар 1 сынып оқушыларының сынып жетекшілеріне оқушылармен жүргізілген диагностика жұмыстарының қорытындысымен таныстырылып, кеңес беру жұмыстары жүргізілді. 

Қорытындыға сәйкес төмендегідей ұсыныстар берілді: 

• Мектепке бейімделуі төмен оқушыларға ерекше зейін аударып, оларда оқуға деген жағымды қатынас орнату;
• Сабақ барысында оқушылардың танымдық процестерін дамытатын жаттығулар жүргізу;
• Өзін-өзі бағалауы төмен оқушыларда өзіндік бағасын жоғарылату үшін қолдап, жағдай жасауға көмектесу;
• Төмен ұпай жинаған оқушыларда танымдық мотивацияны дамыту, оқушылардың мектепке деген қатынасын оң арнаға түсіру;
• Оқушыларға сенім білдіру, пәнге деген қызығушылықтарын арттыру;

4-Сынып оқушыларымен жүргізілген жұмыстар

4 «а» сынып оқушыларынан алынған оқу мотивациясын анықтау тестінің анықтамасы

Мақсаты: Оқушылардың әр пәнге  деген қызығушылығын, оқу мотивациясын анықтау.

Зерттелуші:  4 «а» сыныптары, барлық оқушы саны-22, қатысқаны-20.

4 «а»  сынып  оқушыларынан   алынған әр пәнге қызығушылығын,

оқу мотивациясын анықтау тестісінің салыстырмалы мониторинг

_{4 «ә» сынып оқушыларынан алынған} оқу мотивациясын анықтау тестінің анықтамасы

Мақсаты: Оқушылардың әр пәнге  деген қызығушылығын, оқу мотивациясын анықтау.

 Зерттелуші:  4 «ә» сыныптары, барлық оқушы саны-20, қатысқаны-19.

Оқу мотивациясын анықтауға байланысты жүргізілген зерттеу қорытындысы  төмендегідей нәтиже берді.Сынып оқушыларының жауаптары саналып, пайыз деңгейі кестеге жазылды.

4 «ә»  сынып  оқушыларынан   алынған әр пәнге қызығушылығын,

оқу  мотивациясын анықтау тестісінің салыстырмалы мониторинг

4 «б» сынып оқушыларынан алынған

оқу мотивациясын анықтау тестінің анықтамасы

Мақсаты: Оқушылардың әр пәнге деген қызығушылығын, оқу мотивациясын анықтау.

Зерттелуші:  4 «б» сыныптары, барлық оқушы саны-21, қатысқаны-21.

Оқу мотивациясын анықтауға байланысты жүргізілген зерттеу қорытындысы  төмендегідей нәтиже берді.Сынып оқушыларының жауаптары саналып, пайыз деңгейі кестеге жазылды.

4 «б»  сынып  оқушыларынан   алынған әр пәнге қызығушылығын,

оқу   мотивациясын  анықтау тестісінің салыстырмалы   мониторинг

       _{4 «в» сынып оқушыларынан алынған} оқу мотивациясын анықтау 

тестінің анықтамасы

Мақсаты: Оқушылардың әр пәнге  деген қызығушылығын, оқу мотивациясын анықтау.

 Зерттелуші:  4 «в» сыныптары, барлық оқушы саны-13, қатысқаны-12.

Оқу мотивациясын анықтауға байланысты жүргізілген зерттеу қорытындысы  төмендегідей нәтиже берді.Сынып оқушыларының жауаптары саналып, пайыз деңгейі кестеге жазылды.

4 «в»  сынып  оқушыларынан   алынған әр пәнге қызығушылығын,

оқу  мотивациясын анықтау тестісінің салыстырмалы мониторинг

_{4 «г» сынып оқушыларынан алынған} оқу мотивациясын анықтау 

тестінің анықтамасы

Мақсаты: Оқушылардың әр пәнге  деген қызығушылығын, оқу мотивациясын анықтау.

 Зерттелуші:  4 «в» сыныптары, барлық оқушы саны-15, қатысқаны-15.

Оқу мотивациясын анықтауға байланысты жүргізілген зерттеу қорытындысы  төмендегідей нәтиже берді.Сынып оқушыларының жауаптары саналып, пайыз деңгейі кестеге жазылды.

4 «г»  сынып  оқушыларынан   алынған әр пәнге қызығушылығын,

оқу  мотивациясын анықтау тестісінің салыстырмалы мониторинг

        4 сынып оқушыларының  таным процестерін зерттеу әдістемелері

          «Кілемшені қалай жамауға болады?»  әдістемесінің анықтамасы

Мақсаты: Көрнекі бейнелі ойлауды дамыту

Нұсқау: «Матаның бірнеше құрақтарын кілемше суретіне көбірек сәйкес келетін бөлікті тауып, орнына орналастыр.

4 сынып   оқушыларынан  алынған  «Кілемшені қалай жамауға болады?»  атты суреттік әдістемесінің салыстырмалы диаграммасы

4 сынып оқушыларынан алынға  «Есте сақта» әдістемесінің анықтамасы  

Мақсаты: Баланың қысқа мерзімді есте сақтау қабілетін анықтау

Нұсқау: «Бірінші көрсетілген суретке мұқият қарап, естеріңде сақта». 

Өңделуі:  жоғары 24-40, орта 17-23, төмен 0-16

4 сынып оқушыларынан алынға  «Есте сақта» әдістемесінің диаграммасы

4 сынып оқушыларынан  алынған сауалнама нәтижесінің қорытындысы негізінде оқушыларға психологиялық бірнеше жеке және топтық кеңестер беріліп,  «Менің көңіл-күйім, Есте қалған қызықты оқиға, Мен саған сенемін»   тақырыптарында психологиялық тренинг-жаттығулары өткізілді.

«Ағаш» әдістемесі

 5-11 сынып оқушыларынан «Ағаш» әдістемесі бойынша жұмыстар жүргізілді.

Мақсаты: Оқушылардың өзін-өзі бағалауын анықтау.

Нұсқаулық: оқушыларға дайын кескін бейнесі бар парақтар ұсынылады: ағаш және ағаштың маңайындағы  көптеген адамдар. (ағашқа қараңдаршы, ағаштың астында, үстінде көптеген адамдар тұр. Әрқайсысының көңіл-күйі әр түрлі, әрқайсысы ір түрлі әдіспен айналысып тұр. Қызыл түсті қарандаш алып, саған ұқсайтын сонымен бірге мектептегі сенің көңіл-күйіңе, жағдайыңа ұсайтынын белгіле. Ағашта қанша жоғары орналасқан сайын, мектепте сонша жетістікке жеткен және сәтті болуы мүмкін.)

Қорытынды: 1,3,6,7 сандарын таңдағандар: кедергілерді жеңуге арналған қорғанысты сипаттайды.

2,19,11,12 сандарын таңдағандар: достық қарым-қатынасты сипаттайды.

4 санын таңдағандар: жағдайдың тұрақтылығы қиындықтарды жеңе алмай, табысқа жетуді талап етеді. 

5 санын таңдағандар: шаршау, жалпы әлсіздік, қуат қорының аз болуы.....

9 санын таңдағандар: көңіл-көтеруге ұмтылыс. 

13, 21 санын таңдағандар: оқшаулану, қорқыныш.

8 санын таңдағандар: оқу үрдісінен оқшауланып, өзіне күтім жасау.

10, 15 санын таңдағандар: жайлы күй, қалыпты бейімделу.

14 санын таңдағандар: дағдарысты күй, құз шыңырау.

20 санын таңдағандар: өз-өзін жоғары бағалайтын және көшбасшылыққа ұмтылатын оқушылар жиі таңдайды. 

Айта кету керек, 16 санын таңдаған оқушы әр қашан өзінің 17 санындағы адамды не үшін көтеріп жүргенін түсінбейді, ол 17санындағы адам өзіне қолдау көрсетіп, жақсылық жасап жүр деп ойлайды. 

Осылайша, оқушылардың ұстанымы қолайлы болып саналады, дағдарыс жағдайлары анықталмады. 

Ұсыныс:

1. Сынып жетекшілеріне сыныпта топты біріктіру,  сондай-ақ қолайлы психологиялық ахуал тудыру мақсатында бірлескен іс-шаралар өткізу.

2. Мінез құлқында ауытқушылық байқалған оқушылармен әңгімелесу өткізіп, қажет жағдайда түзету тобына қосу, жауапкершілік мектеп педагог-психологтары  Т.Молданазарова мен И.Жаулинаға  жүктелсін. 

5 – сынып оқушыларымен  жүргізілген жұмыстар

  Жылдан жылға оқушылардың бастауыш сыныптан орта буынға  бейімделу кезеңі өзекті мәселе болып туындайды.Оқушылар мектепке, мұғалім талабына, сыныптастарына үйренсе де, бейімделу проблемасы бар. Олар қайтадан жаңа әлеуметтік жағдайға үйренеді, жаңа сынып жетекшісі, пән мұғалімдері, жаңа пән. Әр мұғалім өз талабын қояды. Бұл кез бастапқы жеткіншек шақ, бала ағзасында физиологиялық өзгерістер өтіп, ол да із қалдырады.

     5-сынып  оқушыларының бастауыш буыннан орта буынға бейімделу кезеңінің жағдайын зерттеу жүргізілді. Зерттеуге 5-класс бойынша  барлығы  76 — оқушы, 74-оқушы  қатысты. Оқушылардың  орта буынға бейімделуі,   Филлипс сұрақнамасы,  «Социометрия» әдістемелері жүргізілді. Бұл әдістемелер оқушылардың жеке даму  деңгейі мен оқуға психологиялық дайындығын, оқушылардың мектеп өміріне бейімделу процесін анықтау мақсатында жүргізілді. Оқушылармен, сынып   жетекшілері, пән мұғалімдері, психологиялық қызмет тарапынан түзету және дамыту жұмыстары жүргізілді. Бейімделу үстіндегі оқушыларға жүргізілген әрбір әдістемені талдап, анықталған нәтиже бойынша ұсыныс беріліп, ұсыныстар бойынша жүйелі жұмыстар жүргізілді. Осы жүргізілген психологиялық зерттеу нәтижесімен сынып жетекшілер мен ата-аналарға таныстырылып, ұсыныстар берілді.

5 «а» сынып оқушыларынан    алынған «Бейімделу кезеңі» сауалнамасы.

Мақсаты:  5 сынып   оқушыларының  орта буынға өтудегі кездесетін қиындықтарын , пән мұғалімдерімен қарым-қатынасын,психо-физиологиялық құбылыс үрей, қорқыныш дәрежесін анықтау.

 5 «а» сыныбынан  «Бейімделу кезеңі» сауалнамасы  17.09.2022 ж. алынды. Сыныпта барлығы 21 оқушы  сауалнама сұрақтарына жауап берді.

    Барлық оқушылар  бастауыш сынып сабағынан  орта буын сабақтарының айырмашылығын біледі.

    12 оқушы  өзімнің күн тәртібім ұнайды деп , 2 оқушы әрқалай , жоқ деп 1 оқушы жауап берді.  5  оқушы сыныптағы балалармен қарым-қатынасым жақсы , жақсы араласамын деп көрсетті. 1 оқушы   мен  өзімді ыңғайсыз сезінемін деп жауап берді.

Сен үшін қандай пәндер қиын тиеді деген сұраққа:

Қосымша сабақтарға қатысамын деп  3 оқушы , жоқ деп 18 оқушы жауап берді.

Үлкендермен , құрдастарыңмен қарым-қатынасыңа ризасың ба деген сұраққа  иә деп 21 оқушы жауап берді, ал құрдастарыммен онша емес деп 0 оқушы жауап берді.

Сыныпта сен өзіңді қай рольде сезінесің деген сұраққа ақылды бала ретінде деп 11 оқушы, басқарушы ретінде деп 1 оқушы, білмеймін деп 0 оқушы, жақсы адам деп 5 оқушы, өз қалпымда деп 1 оқушы, жақсы дос деп 3 оқушы жауап берді. 

5 «а» сынып оқушыларынан алынған

оқу мотивациясын анықтау тестінің анықтамасы

Мақсаты:Оқушылардың әр пәнге  деген қызығушылығын, оқу мотивациясын анықтау.

 Зерттелуші: 5 «а» сыныптары, барлық оқушы саны-21, қатысқаны-21.

Нұсқау: Түймедақ гүлінің  суретін салып,әрбір күлтелеріне өтілетін сабақтарды жаз.

1.Ең қызықты өтетін, саған ұнайтын сабақтарды қызыл түспен боя.

2.Саған оқуға қиындық тудыратын пәндерді қара түспен боя.

3.Қызықсыз  пәндерді көк  түспен боя.

4.Саған ұнамайтын пәндерді сары түспен боя. 

 Оқу мотивациясын анықтауға байланысты жүргізілген зерттеу қорытындысы   төмендегідей нәтиже берді.Сынып оқушыларының жауаптары саналып, пайыз деңгейі кестеге жазылды.

          5 «а»  сынып   оқушыларынан  алынған әр пәнге қызығушылығын,

оқу  мотивациясын анықтау тестісінің салыстырмалы мониторингі

5 «ә»сынып оқушыларынан алынған «Бейімделу кезеңі» сауалнаманың анықтамасы

Мақсаты: 5 сынып  оқушыларының   орта буынға өтудегі кездесетін қиындықтарын , пән мұғалімдерімен қарым-қатынасын,психо-физиологиялық құбылыс үрей, қорқыныш дәрежесін анықтау.

 5 «ә» сыныбынан  «Бейімделу кезеңі» сауалнамасы алынды. Сыныпта барлығы 20 оқушы   сауалнама сұрақтарына жауап берді.

Барлық оқушылар  бастауыш сынып сабағынан  орта буын сабақтарының айырмашылығын біледі.

12 оқушы  өзімнің күн тәртібім ұнайды деп, 1 оқушы әрқалай деп жауап берді.

7 оқушы сыныптағы балалармен қарым-қатынасым жақсы , жақсы араласамын деп көрсетті, 0 оқушы өзімді ыңғайсыз сезінемін деп жауап берді.

Сен үшін қандай пәндер қиын тиеді деген сұраққа:

Сабақта жиі шаршайсыңба  деген сұраққа иә деп – 0 оқушы , жоқ деп -20 оқушы белгіледі. Олар:

Қосымша сабақтарға қатысамын деп  0 оқушы , жоқ деп  20 оқушы жауап берді Үлкендермен , құрдастарыңмен қарым-қатынасыңа ризасың ба деген сұраққа  иә деп 18 оқушы жауап берді. Жоқ үлкендермен қарым-қатынасым нашар деп  0 оқушы, Үлкендермен қарым-қатынасым жақсы, бірақ құрдастарыммен онша емес деп 2 оқушы жауап берді.

 Сынып жетекшілерінің аты-жөнін барлығы біледі.

 Сыныпта сен өзіңді қай рольде сезінесің деген сұраққа ақылды бала ретінде деп 10 оқушы, басқарушы ретінде деп 1 оқушы, білмеймін деп 0 оқушы, жақсы адам деп 4 оқушы, өз қалпымда деп 2 оқушы, жақсы дос деп 3 оқушы жауап берді. 

5 «ә» сынып оқушыларынан алынған

оқу мотивациясын анықтау тестінің анықтамасы

Мақсаты:Оқушылардың әр пәнге  деген қызығушылығын, оқу мотивациясын анықтау.

 Зерттелуші: 5 «ә» сыныптары, барлық оқушы саны-20, қатысқаны-20.

5 «ә»  сынып  оқушыларынан   алынған әр пәнге қызығушылығын,

оқу  мотивациясын анықтау  тестісінің салыстырмалы   мониторингі

5  «б» сынып оқушыларынан алынған «Бейімделу кезеңі» сауалнаманың анықтамасы

Мақсаты:  5 сынып   оқушыларының  орта буынға өтудегі кездесетін қиындықтарын , пән мұғалімдерімен қарым-қатынасын,психо-физиологиялық құбылыс үрей, қорқыныш дәрежесін анықтау.

5 «б» сыныбынан  «Бейімделу кезеңі» сауалнамасы алынды. Сыныпта барлығы 20 оқушы   (19 оқушы ) сауалнама сұрақтарына жауап берді.

Барлық оқушылар  бастауыш сынып сабағынан орта буын сабақтарының айырмашылығын біледі.

10 оқушы  өзімнің күн тәртібім ұнайды деп, 0 оқушы жоқ деп, 2 оқушы әрқалай деп жауап берді. 7 оқушы сыныптағы балалармен қарым-қатынасым жақсы,жақсы араласамын деп көрсетті. 

Сен үшін қандай пәндер қиын тиеді деген сұраққа:

Қосымша сабақтарға қатысамын деп 4 оқушы жауап берді.

Үлкендермен , құрдастарыңмен қарым-қатынасыңа ризасың ба деген сұраққа  иә деп 19 оқушы жауап берді.

Сынып жетекшілерінің аты-жөнін барлығы біледі.

Сыныпта сен өзіңді қай рольде сезінесің деген сұраққа мейрімді бала деп 6 оқушы, жақсы дос деп 12 оқушы, басшы деп 1 оқушы.

5 «б» сынып оқушыларынан алынған

оқу мотивациясын анықтау тестінің анықтамасы

Мақсаты:Оқушылардың әр пәнге  деген қызығушылығын, оқу мотивациясын анықтау.

Зерттелуші: 5 «б» сыныптары, барлық оқушы саны-20, қатысқаны-19.

5 «б»  сынып   оқушыларынан  алынған әр пәнге қызығушылығын,

оқу  мотивациясын анықтау тестісінің салыстырмалы мониторингі

5  «в» сынып оқушыларынан алынған «Бейімделу кезеңі» сауалнаманың анықтамасы

Мақсаты: 5сынып оқушыларының  орта буынға өтудегі кездесетін қиындықтарын, пән мұғалімдерімен қарым-қатынасын, психо-физиологиялық құбылыс үрей, қорқыныш дәрежесін анықтау.

5 «в» сыныбынан  «Бейімделу кезеңі» сауалнамасы алынды. Сыныпта барлығы 15 оқушы   (14 оқушы ) сауалнама сұрақтарына жауап берді.

Барлық оқушылар  бастауыш сынып сабағынан орта буын сабақтарының айырмашылығын біледі.

 2 оқушы  өзімнің күн тәртібім ұнайды деп, 0 оқушы жоқ деп, 2 оқушы әрқалай деп жауап берді.

 11 оқушы сыныптағы балалармен қарым-қатынасым жақсы, жақсы араласамын деп көрсетті. 

Сен үшін қандай пәндер қиын тиеді деген сұраққа:

Қосымша сабақтарға қатысамын деп 0 оқушы жауап берді.

 Үлкендермен , құрдастарыңмен қарым-қатынасыңа ризасың ба деген сұраққа   иә деп 14 оқушы жауап берді.

 Сынып жетекшілерінің аты-жөнін барлығы біледі.

 Сыныпта сен өзіңді қай рольде сезінесің деген сұраққа мейрімді бала деп 2 оқушы, жақсы дос деп 11 оқушы, басшы деп 1 оқушы.

5 «в» сынып оқушыларынан алынған

оқу мотивациясын анықтау тестінің анықтамасы

Мақсаты:Оқушылардың әр пәнге  деген қызығушылығын, оқу мотивациясын анықтау.

Зерттелуші: 5 «в» сыныптары, барлық оқушы саны-15, қатысқаны-14.

5 «в»  сынып  оқушыларынан   алынған әр пәнге қызығушылығын,

оқу  мотивациясын анықтау   тестісінің салыстырмалы  мониторинг

Филлипстің мектептегі қобалжуды анықтау сауалнаманың  қорытындысы

Әдістеменің мақсаты: кіші және орта мектеп оқушының мектепке байланысты қобалжуының деңгейін зерттеу. 

5 «А» сынып оқушыларымен Қатысқандар: барлығы – 21

Филлипстің «Оқушылардың мектепте мазасыздануының сипатын зерттеу» тестінің нәтижесі бойынша Мектепішілік жалпы мазасыздануы-28%, Әлеуметтік стресстік жағдайда болуы 17%, Табысты болу қажеттілік фрустрациясы -18%, Баланың білімін тексеру мен бағалау жағдайынан қорқу -6 %, Айналасындағы адамдардың баладан үміт етуін ақтай алмаудан қорқу -9%, Стресске психофизиялогиялық қарсы тұруының төмен болуы -8%, Мұғалімдермен қарым-қатынас жасауға қорқатынымен байланысты проблемалары -8% көрсеткіштерін көрсетті.

5 А сынып оқушыларына арналған Филлипстің мектептегі қобалжуын анықтау сауалнамасының мониторингі

5 «ә» сынып  Филлипстің мектептегі қобалжуды анықтау сауалнамасының қорытындысы

Қатысқандар: барлығы – 20. 

Филлипстің «Оқушылардың мектепте мазасыздануының сипатын зерттеу» тестінің нәтижесі бойынша Мектепішілік жалпы мазасыздануы-30%, Әлеуметтік стресстік жағдайда болуы 18%, Табысты болу қажеттілік фрустрациясы -15%, Баланың білімін тексеру мен бағалау жағдайынан қорқу -9 %, Баланың өзін-өзі байқауы және бағалауы -8%, Айналасындағы адамдардың баладан үміт етуін ақтай алмаудан қорқу -7%, Стресске психофизиялогиялық қарсы тұруының төмен болуы -7%, Мұғалімдермен қарым-қатынас жасауға қорқатынымен байланысты проблемалары -6% көрсеткіштерін көрсетті.

5 Ә сынып оқушыларына арналған Филлипстің мектептегі қобалжуын анықтау сауалнамасының мониторингі

5 «б» сынып Филлипстің мектептегі қобалжуды анықтау сауалнамасының қорытындысы

Қатысқандар: барлығы – 19. 

Филлипстің «Оқушылардың мектепте мазасыздануының сипатын зерттеу» тестінің нәтижесі бойынша Мектепішілік жалпы мазасыздануы-27%, Әлеуметтік стресстік жағдайда болуы 19%, Табысты болу қажеттілік фрустрациясы -16%, Баланың білімін тексеру мен бағалау жағдайынан қорқу -11 %, Баланың өзін-өзі байқауы және бағалауы -7%, Айналасындағы адамдардың баладан үміт етуін ақтай алмаудан қорқу -6%, Стресске психофизиялогиялық қарсы тұруының төмен болуы -6%, Мұғалімдермен қарым-қатынас жасауға қорқатынымен байланысты проблемалары -6% көрсеткіштерін көрсетті.

5 Б сынып оқушыларына арналған Филлипстің мектептегі қобалжуын анықтау сауалнамасының мониторингі

5 «В» сынып Филлипстің мектептегі қобалжуды анықтау сауалнамасының қорытындысы

Қатысқандар: барлығы – 14.

Филлипстің «Оқушылардың мектепте мазасыздануының сипатын зерттеу» тестінің нәтижесі бойынша Мектепішілік жалпы мазасыздануы-29%, Әлеуметтік стресстік жағдайда болуы 13%, Табысты болу қажеттілік фрустрациясы -9%, Баланың білімін тексеру мен бағалау жағдайынан қорқу -7 %, Баланың өзін-өзі байқауы және бағалауы -6%, Айналасындағы адамдардың баладан үміт етуін ақтай алмаудан қорқу -5%, Стресске психофизиялогиялық қарсы тұруының төмен болуы -6%, Мұғалімдермен қарым-қатынас жасауға қорқатынымен байланысты проблемалары -6% көрсеткіштерін көрсетті.

5 В сынып оқушыларына арналған Филлипстің мектептегі қобалжуын анықтау сауалнамасының мониторингі

5 сынып оқушыларының адаптациясын анықтау мақсатында, “Біз бесінші сыныпқа барамыз” тақырыбында коррекциялық сабақ өткізілді.                                                                                                                                                                 Сабақтың мақсаты: 5-ші сынып оқушылардың өз-өздерін тануға, сезімі мен қабілетін түсінуге көмектесу, оқушылар арасында үрей, қорқыныш сезімдерін анықтап  психологиялық дайындық орнату. Әрбір оқушы өзінің қасындағы көршісіне  бүгінгі сабақта қандай жетістіктерге жеткенін және қандай көңіл күйде болғанын айтып шықты.

Қорытынды: Зерттеу қорытындысы бойынша 5 сыныптың бейімделу деңгейі  оқушылардың сыныптағы ахуал, мұғалімдерге және пәндерге деген көзқарасы жақсы.  Таным   процестерінің даму деңгейі орташа, сынып арасындағы  

қарым-қатынаста шектелген оқушылар анықталмады. Оқушылармен жеке кеңес жұмыстар жүргізілді. Сыныптар арасында топтық жаттығулар өткізілді.

9 – сынып оқушыларының мамандық таңдау картасының қорытындысы

Оқу жылының басында 9 сынып оқушыларына кәсіби бағдар беру мақсатында жұмыс жоспары құрылды, диагностикалық, коррекциялық жұмыстар жүргізілді. Ата-аналармен «Балаңыздың  кәсіби бағыттылығы жайында не білесіз?» диагностикалық жұмыс, қорытындысы бойынша ата-аналар жиналысында ағартушылық жұмыстар және кеңестер берілді. 9 сынып оқушыларының кәсіби бағыттылығының анықтау жұмыстарының қортындылары:

             Мақсаты:   Оқушылардың  кәсіби   ой – ниетін, өзі  таңдаған   мамандығының       

мазмұны  мен  оның   адамға   қоятын  талабы   туралы   не  біледі,   өзінің      

             қабілеттерін   қалай    дамытады, жасаған  жоспарын   қалай    жүзеге    

             асыратындығын   анықтау.                                                                                               

            Өткізілу түрі:  сауалнамалар, тестілер

            9 А сынып оқушыларының кәсіби бағыттылығының анықтау жұмыстарының   

            қорытындылары:

Қорытынды: орта есеппен алғанда 9 – сыныптан кейінгі бағыт – бағдары бойынша. 

Барлық 9 сыныпта –94 оқушы

10-сыныпты жалғастыратын  – 70оқушы 

Колледжге оқуға барамын деген – 24 оқушы. 

Дефференциалды диагностика сауалнамасы негізінде 9 сынып оқушыларына кеңестер беріліп, «Өзіңді сүйю-өмірді сүйю. Кім көбірек мамандықты атайды. Менің таңдауым» тақырыптарында психологиялық тренинг-жаттығулар өткізілді.

11 – сынып оқушыларымен  жүргізілген жұмыстар сынып оқушыларының  таным процестерін зерттеу әдістемелерінің анықтамасы  «Мюнстербег»  әдістемесі

Мақсаты: Оқушылардың зейінін анықтау

Жүргізілу барысы: Мюнстербег әдісі бойынша сөйлемдерді табу.

Зерттелуші:  11 сыныптары, барлық оқушы саны-57, қатысқаны-56.

11 сынып оқушыларының таным процестерін зерттеу әдістемесінің қорытынды мониторингі

Оқушылардың есте сақтау қабілетін анықтау әдістемесінің анықтамасы

Мақсаты: Оқушының ойлау деңгейін анықтау.

Жүргізілу барысы: суреттерге мұқият қарап есіңе сақта, мен суретті алып тастаймын ал сендер естеріңде қалған сөздерді параққа жаз.

Зерттелуші:  11сыныптары, барлық оқушы саны-57, қатысқаны-56.

11 сынып оқушыларының есте сақтауының зерттеу әдістемесінің қорытынды мониторингі

  Қорытынды аттестатауға  оқушыларды психологиялық тараптан дайындау. 11 сынып оқушыларымен балалардың ойлау операцияларын, қиял және зейін ерекшеліктерін, коррекциялау мен дамыту жаттығулары жүргізілді.  Оқушыларды қорытынды аттестацияға дайындау барысында стресс, қорқыныш, шаршау сезімдерін басуға тренинг-жаттығу жүргізілді. 

  Қорытынды  аттестатауға  дайындық жүргізудің психологиялық аспектілері тақырыбында, оқушы бойында қобалжу, стреске төзімділікті төмендету, қорытынды аттестаттауда мен неден қорқамын, емтихан кезінде стресстен қалай арылуға болады, стресс жағдайынан пайда болған үрейді жеңу, қобалжу қалыпты құбылыс, табысқа қадам тақырыптарында   тренинг-жаттығулар түсіндірме жұмыстар, кеңес берілді.

Бұл дайындықта оқушылар тестке қалай тиімді жолдармен дайындалу керек, уақытты үнемді пайдалану, сұрақтарды түсініп оқу, дұрыс тамақтану ережелері мен танысты. Сонымен қатар үрейді жеңудің бір неше жаттығуларын орындауда. Қорытынды аттестатауға психологиялық көмек көрсету жұмыстары жоспарға сәйкес өткізілді.

«Мен және менің өмірімнің құндылықтары»

10-11 сынып оқушыларымен өткізілген әдістеме анықтамасы

10-11 сынып оқушыларымен «Мен және менің өмірімнің құндылықтары» әдістемесі өткізілді .

Мақсаты: Жоғары сынып оқушыларының өмір және өмір жайындағы құндылықтарын анықтау.  Өмір құндылықтарының мәнін ашу арқылы өмірінің сипаты мен тірлігі туралы ұғымдарын кеңейту.Өмірден өзіндік орынын өмірлік бағдарын айқындай алуға баулу.

Қорытынды: Ағартушылық жұмысқа 10-11 сынып оқушыларымен өткізілді. Өткізілген жұмыс бойынша барлық оқушылар бойынан өмірге деген оң көзқарас, болашақтарына нақты мақсат, жоспарлар қойылған.Оқушылар өз мүмкіндіктерін қалай және қай жерде қолдана  алатынын біледі.Өмірде , сыныпта өз орындарын нақты айқындаған, өз өздерін бағалау адекватты.

Pisa халықаралық зерттеуіне оқушыларды психологиялық тұрғыдан дайындау мақсатында жеке жұмыс жоспары құрылып бекітілді. Мақсаты: 15 жастағы оқушылардың функционалдық сауаттылығын тексеру және бағалау. Қатысқан оқушы саны-67. Pisa тапсыратын оқушылардың қызығушылықтарын анықтау мақсатында сауалнама алынды. Сауалнама қорытындысы негізінде «Өз-өзіңе сенімділігіңді арттыр», «Жұлдызды жаңбыр» тақырыптарында тренинг-жаттығулары өткізілді. Сонымен қатар ата-аналарға, оқушыларға психологиялық түсіндірме жұмыстары жүргізіліп және кеңестер берілді. 

Аутодиструктивті  мінез-құлықтың алдын алу жұмыстары туралы анықтамасы

  Мектеп оқушыларының арасында аутодиструктивті мінез-құлықтың алдын алуға жағдайларын болдырмауға байланысты құрылған мектепішілік 2022-2023 оқу жылына арналған психологиялық жоспары құрылды және, сынып жетекшілермен бірігіп тиісті іс-шаралар атқарылды. Аутодиструктивті мінез-құлықтың алдын - алу және болдырмау жұмыстары келесі бағыттарда жүргізілді. 

1.Диагностикалық зерттеу жұмыстарын жүргізу. 

2. Суицидке  қауіпі бар оқушыларды анықтау, суицидтік қауіпі бар балалар тобын және оның айналасын психологиялық-педагогикалық сүйемелдеу. 

3.Сауалнама бойынша сынып жетекшілермен, дәрігер мамандарымен өзара пікірлесу, мектептегі барлық оқушыларды өмірлік құндылықтарды үгіттейтін тәрбиелік жұмыстарға қатыстыру. 

4. Алдын алу ретінде сынып жетекшілерімен бірге тәрбиелік іс-шараларды өткізу. Негізгі мақсаты – өмірге көзқарастарын дұрыс бағыттау және сыныптағы психологиялық ахуалын оңтайландыру (педагогтарға арналған эмоционалдық күйдің алдын - алу бойынша сабақтар, психикалық өзіндік реттеу қабілеттерін қалыптастыру, коммуникативтік қабілеттерді арттыру бойынша сабақтар).

5-9 сынып оқушылары арасынан Филлипстің «Оқушылардың мектепте мазасыздануын сипатын зерттеу» тесті алынды. Мақсаты оқушылардың мектеппен байланысты мазасыздануының сипатын зерттеу. 2-4 сынып оқушылар арасынан «Үй адам ағаш» проективті әдістеме алынды. Мақсаты: тұлғаның эмоциялары мотивациялық сипаттары, кейбір аспектілері, жасырынып жатқан дүниесін ашуға мүмкіндік береді. Алынған проективті әдістеменің қорытындысы негізінде оқушыларды алаңдататын қауіп қатер белгілері байқалмады.

   8-сынып оқушылардың жанұядағы психологиялық ахуалын зерттеу «Менің отбасым» тақырыбында дөңгелек үстел өткізілді. Отбасы туралы түсініктерін кеңейту, жанұядағы қарым –қатынасты нығайтуда, әрқашан отбасы мүшелерін сыйлап, құрметтеу керек деген пікірлер  айтылды. Отбасына қатысты бейне баяндар көрсетілді.  

  5-6 сыныптар арасында «Мен болашақ әлемінде» тақырыпта шығарма жазылып      оқушының өмірге деген көзқарасын жақсы жағына қарай бағыттау, өмір құндылықтарын ұғындыру, суицидтік жағдайды болдырмаудың алдын алу  мақсатымен жүргізілді. Жазылған шығарма нәтижесі бойынша өмірге деген көз – қарасы дұрыс, әр баланың өз алдына қойған мақсаты бар, оған жету жайлы өз ойларын білдірген.

    6-10 сынып оқушыларына «Қауіпсіз интернет»  тақырыптарында әңгіме қозғалып, аталып отырған мәселе төңірегінде оқушы пікірі тыңдалды. Оқушыларға интернет желісінің пайдасы мен зияны туралы мағлұмат берілді. Балаларда осыған байланысты өз ойларын ортаға салып талқылады. 

Оқушылардың өмір сүруге деген  құштарлығын анықтау және де қоғамымыздың болашағы екендігін ұғындыру, имандылыққа, отан сүйгіштікке, жат қылықтардан аулақ болуға, өмірді сүйіп қадір қасиетін түсіндіру мақсатында  8-11 сынып оқушыларына «Маған өмір, мен өмірге керекпін» тақырыбында   тренинг-жаттығу жүргізілді. Тренингтің мақсаты: өмірге деген бейімділік, табандылық, қарым-қатынаста болуын қалыптастыру, өмірдің құндылығын сезіндіру.

7-11 сынып оқушыларының отбасындағы оқушы мен ата-ана арасындағы  қарым-қатынасын қадағалау мақсатында  «Отбасым құндылығым» тақырыбында тренинг-жаттығу жүргізілді. 

7-11 сынып оқушыларынан проективті «Есік әдістемесі» алынды. Мақсаты: қиын жағдайға душар болған баланы және де отбасылық зорлық- зомбылықты анықтау. Әдістеме нәтижесінде келеңсіз жағдайларға бейім оқушылар анықталмады.  «Мен өмірді тыңдаймын» тақырыбында тренинг-жаттығу 9-11 сынып оқушыларымен жүргізілді. Мақсаты: өзін-өзі тану, тұлғалық даму тәсілдерін таба білу, көңіл-күйді және эмоцияны реттеу, байланыс және өзара әрекеттесу мүмкіндігін қамтамасыз ету.   5-11 сынып оқушыларымен «Күйзелістен қалай құтылуға болады?», «Пікірталас-ұрыс емес!», «Қауіпті жағдайлар. Сыпайы бас тарту!» «Ашу-ызамен не істеу керек?» тақырыбында көррекциялық сабақтар өткізілді. Мұндағы мақсаты: оқушыларды күйзеліске қарсы тұра алуға қалыптастыру және де агрессивті сезімдерін қауіпсіз күйде айтуға үйрету, жанжал жағдайларында мінез-құлықтың сындарлы амалдарын дамыту, сенімділік тәжірибесін толықтыру, құрбыларымен зорлық-зомбылықсыз өзара арақатынас жасау болып табылады.  5-11 сынып оқушыларынан қайталама түрде «Темперамент тесті» алынды. 

Мақсаты: әр оқушының мінез типін анықтау.

2022 жылы қыркүйек айы                                             2023 жылы сәуір айы

5-11 сынып оқушыларынан қайталама түрде «Өзін-өзі бағалау» әдістемесі алынды. Мақсаты: : Оқушылардың өзін-өзі бағалауын қалыптастыру мәселелері - оның тұлғасын дамытуды анықтайды.

2022 жылы қыркүйек айы                                              2023 жылы мамыр айы

9-11 сынып оқушыларынан суйцидтік бағыттылықты анықтау СБА әдістемесі алынды (тұлғалық сұрақнама мектеп психологының кітабы А.Амирова бойынша). Мақсаты: оқушылардың психикалық күйін анықтау.  

Негіздеме саны-191

1 шкала   «И»-шынщылдық шкаласы

2 шкала «Д»- депрессивті шкала

3 шкала «Н»- невротизация шкаласы

4 шкала  «О» - қарым-қатынас шкаласы

Қорытынды: Тұлғалық сауалнама бойынша, қортындысы негізінде, 2,3 %  төмен деңгейдегі алаңдаушылық тудырды. 97,7 % оқушылар қалыпты жағдайда. Аутодиструктивті мінез-құлықтың алдын алу мақсатында алынған сауалнамалар негізінде анықталған оқушылармен жеке және топтық жұмыстар жүргізілді. Атап айтсақ «Құмыра», З.Королеваның «Тұлғаның жеті мені» проективті әдістемелері жүргізіліп, оқушыларға қажеттілігіне қарай кеңестер берілді.                                                                                                                             Құқықбұзушылықтың және жыныстық тиіспеушіліктің алдын алу мақсатындадиректордың тәрбие ісі жөніндегі орынбасарлары мен және әлеуметтік педагогпен бірлескен жұмыс жоспары құрылып бекітілді.Тәрбие ісі жөніндегі орынбасарлары және мектеп психологтары жәнеде қыздар ұйымының жетекшісі 8-11сынып оқушылар қыздарына «Қызға қырық үйден тиым» тақырыбында психокоррекциялық түсіндірме жұмыс, кеңес беріп, тренинг-жаттығу өткізілді. «Қыз тәрбиесі-қоғам тәрбиесі...» тақырыбында жасырын сауалнама алынды. 

Сауалнама нәтижесі бойынша мониторингі

Сауалнама нәтижесі бойынша 8-11 сынып қыздарына «Қыз тәрбиесі-қоғам тәрбиесі тақырыбында психолдогиялық тренинг-жаттығулар өткізіліп және бірнеше кеңестер берілді. 

Сонымен қатар әлеуметтік жағдайына байланысты сәтсіз отбасында 5 оқушы тұр. Олар Бутко Александр, Туғанбаев Нұржан, Акбаев Ильсур, Бутко Радислав, Оберемко Данил бұл оқушыларға психологиялық тұрғыдан жеке жоспар құрылып жұмыстар жүргізілді, атап айтсақ Темпирамент, А.Басса А.Дарки «Агрессия дәрежесін анықтау» сауалнамасы, «Өзіндік бағалау» өзіндік бағалауды анықтау, адекватты өзіндік бағалауды   қалыптастыру, З.Королеваның «Суицидке бейімділігін анықтау» сауалнамасы, «Адам және жаңбыр астындағы адам» проективті әдістеме, «Менің жетістікке жету формулам» тренинг-жаттығу, Кактус, менің отбасым проективті әдістемелер арқылы жұмыстар жүргізілді. Әр оқушымен жеке кеңес беру жұмыстары  жүргізіліп отырды. Қазіргі таңда 18.10.2022 жылы 8 оқушы жәнеде  07.02.2023 жылы 2 оқушы  тәуекел тобына есепке алынды. Барлығы 10 оқушы.  Оның ішінде бесеуі сәтсіз отбасындағы оқушылар, екеуі ата-ана қамқорынсыз қалған оқушы, біреуі жетім, екеуі денсаулығына байланысты анықталған оқушылар. Атап айтсақ 10 Б сыныбында Амангелді Индира 9 Ә сыныбында Сабыржан Бағдаулет бұл оқушылармен жұмыс жасау барысында Амангелді Индира денсаулығына байланысты аудандық аурухана психотерапивт есепке алып дәрігердің жұмыс барысындағы нәтижесі бойынша  «Невроз» диагнозы қойылды. Қазіргі таңда оқушы сабақта отыр бірақ оқушы сабаққа немқұрайлы қарайды, сабаққа дайындықсыз келіп жүр. Көңіл-күйі құбылмалы, оқушымен жұмыс жасау барысында өтірікті көп айтатыны анықталды. Оқушымен психологтар мен сынып жетекші тарапынан оқушыға жеке кеңестер беріліп жұмыстар жүргізілуде. Сабыржан Бағдаулетпен жұмыс жасау барысында оқушының денсаулығына байланысты қыркүйек айының басында оқушы сабақ үстінде құлап анасы ауруханаға апарған жағдайда «эпелепция» деген диагноз қойылды. Қыркүйек айының-20 бастап үйден оқытуға ауыстырылды. Ақпан айынан 21.02.2023 жылдан бастап денсаулығының жақсаруына байланысты мектепке келіп оқуын бастады. Қазіргі жағдайда оқушының сыныптастарымен қарым-қатынасы жақсы көңіл-күйі қалыпты. Зейіні тұрақталды. Сабақ үлгерімі жақсы, сабаққа белсене қатысып жүр. Мектеп психологтар мен сынып жетекші тарапына оқушыны үнемі бақылауға алынып кеңестер беріліп жұмыстары жүргізілді. Сонымен қатар әлеуметтік және мектеп психологтары бірлесе отырып сәтсіз отбасы, жетім, қамқорынсыз қалған, тәуекел топ жәнеде үйден оқитын оқушылардың отбасылық жағдайын анықтау мақсатында үйлеріне барып отбасының әлеуметтік тұрмыстық жағдайын тексеру актісі жасалынды.18.11.2022ж №502 бұйрық негізінде мектепішілік бақылауға Өмірзақ Азамат 7а, Қадірәлі Дамира 9ә, Абдықан Дильназ 9б, Амангелді Индира Шарипова Анель 10б сынып оқушылары үш ай көлемінде  алынды. Бұл оқушылармен жеке жоспар құрылып жұмыстар атқарылды. 18.02.2023ж күні тәртібінің түзелуіне байланысты мектепішілік есептен алынды. 27.02.2023 жылы Ерболатұлы Өмірсерік 8б, Ержанұлы Олжас, Бошан Сүйеніш 8ә сынып оқушылары мектепішілік бақылауға алынды. Сонымен қатар   13.04.2023 жылы АПБ-нің ЮПТ инспекциясының есебіне алынған Тұрғынбай Азамат 9 а сынып және Несіпбай Мадияр 9 ә сынып №149 бұйрық негізінде мектепішілік есепке алынды. Оқушыларға жеке жоспар құрылып жұмыстар атқарылды. Сынып жетекшілер тарапынан бақылау күнделігі арналып бақылау жүргізілді. «Отбасындағы тұрмыстық зорлық-зомбылықтың алдын алу» мақсатында оқушыларға, «Тұрмыстық зорлық-зомбылықтың баланың психоэмоционалды дамуына әсері» тақырыбында ата-аналарға және мұғалімдерге түсіндірме жұмыстары жүргізіліп бірнеше кеңестер берілді. Кибербуллинг және буллингтің алдын алу мақсатында 8-11 сынып оқушыларынан «Оқушылар арасында интернетке тәуелділікті анықтауға арналған» сауалнама алынды. Сауалнама «Компьютермен және ұялы телефонмен қанша сағат жұмыс істейтініңізді алдын ала анықтап айта аласыз ба?» Жоспарланған ісіңізді монитор алдынан алшақтай алмағандықтан орындамаған кездеріңіз болды ма? Интернетте отырған сәтте қуаныш сезімі бола ма? деген сияқты 12 сұрақ қойылды. Сауалнама қорытындысы бойынша интернетке тәуелді оқушылар анықталған жоқ. 

Барлығы 264 оқушы қатысты.

Сауалнама нәтижесі бойынша мониторингі

Алынған сауалнама нәтижесінің қорытындысы негізінде ТІЖО А.Маралбаев, А.Жумадилова және мектеп психологтары И.Жаулина мен Т.Молданазарова, алғашқа әскери дайындық маманы Д.Асылханов ұлдар ұйымының жетекшісі Б.Сатлов, қыздар ұйымының жетекшісі И.Демеубаева бірлесе отырып әр тоқсан қорытындысы негізге ала отырып талқылау жұмыстары жүргізілді. Сонымен қатар оқушыларға түсіндірме жұмыстары жүргізіліп, психологиялық тренинг-жаттығулар және бірнеше кеңестер беріліп отырды.

Дарынды балалардың шығармашылығын дамытуға арналған психологиялық тренинг жаттығулар өткізілді «Есіміңді атап, өзіңді  затқа теңе, Алтын балық, Жіпті шешу» және де психологиялық кеңестер берілді.

Үйден оқитын оқушыларды айына бір рет  психологиялық қал - ахуалын және әлеуметтік тұрмыс жағдайын анықтау мақсатында әлеуметтік педагог Э.Сатаева және мектеп психологтары барып оқушыларға түрлі тренинг-жаттығулар «Мен және анамның қолы, Өзің туралы жағымсыз ойлардан құтылу, Пілдің аяғы т.б.» және ата-аналарына және оқушыларға бірнеше психологиялық кеңестер берілді.

 Оқудағы олқылықтарды болдырмау бойынша атқарылған жұмыстары         2-11 сынып аралығындағы үлгерімі төмен  оқушылардың тізімі анықталып, үлгерімі  төмен көрсеткіш көрсетіп отырған пәндердің ішінде математика, әдебиеттік оқу, қазақ тілі,   орыс тілі мен әдебиет, химия   пәндері бар. Үлгерімі төмен оқушылар санын азайту үшін психологиялық көмек көрсетілді. Тренинг-жаттығулар жүргізіліп, сауалнамалар алынды. Мұндағы мақсатымыз үлгерімі  төмен оқушыны болдырмау, сабаққа қызығушылығын ояту, оқушыны жан-жақты тиянақты зерттеп, қабілетін анықтау. Жекелей тапсырмалар беру арқылы тыңғылықты жұмыс жүргізу. Оқушының қиналатын тұстарына көмек беру, тапсырманың орындалуын үнемі тексеру.   Оқушылардың ақыл-ой дамуының артта қалмауы үшін, пәнді мезгілінде оқып отыру үшін, үнемі оқушының пәндерді меңгеруін нәтижелерін есепке ала отырып диагностикалауға сынып жетекшілеріне ескертілді. Осы аталған оқушылармен   «Жеміс дүкені», «дыбыстық гимнастика», «Сиқырлы дүкен», «менің көңіл-күйім» т.с.с тренинг-жаттығулар, логикалық ойындар, есте сақтау, зейінін дамытуға арналған жаттығулар  жүргізілді. «Тамаша көңіл-күй әлемі!» атты тренинг-жаттығулар жүргізілді. 5-11 сынып оқушыларынан  Филлипстің балаларда болатын мазасыздықтың түрін деңгейін зерттеу мақсатында «Мектептегі мазасыздықты анықтауға арналған» әдістемесі алынды. Оқушылардың көбі психологиялық күйзеліске ұшырамаған, уайымы жоқ оқушылар екендігі анықталды.  Үлгерімі төмен оқушылармен жеке, топтық жұмыстар атқарылды. Сынып жетекшілерге оқушылардың көңіл-күйлерін үнемі бақылауға, сабаққа дайындығын,  қатысуын қадағалауға, тіл дамытуға ( мақал, жұмбақ, жаңылпаш), логикалық тапсырмалар беру, сурет бойынша есеп шығару, тест тапсырмалардың жеңіл түрлерін беру, дәптермен жұмыс, ауызша есептер шығаруға кеңес берілді. 1-4 сынып оқушыларына «Балалардың ойлау операцияларын, қиял және зейін ерекшеліктерін коррекциялау мен дамыту» жаттығулары жүргізілді. «Бір нәрсенің суретін сал» әдістемесі алынды. Мақсаты: бала қиялының ерекшеліктерін зерттеу.  Оқушылардың   қиялы орташа деңгейде екендігі анықталды.

Мектеп    мұғалімдерін психологиялық қолдау   бойынша                            өткізілген  жұмыстар

     Диагностика бағыты бойынша мектеп мұғалімдерінен  “Жас маман” сауалнамасы,  “Қақтығыс жағдайларында мен өзімді қалай ұстаймын, қандай стратегияны таңдаймын?» тесті, «Дарын банкісін» пән мұғалімдерімен толықтырдық. 

    Түзету - дамыту бағытында психологиялық тренинг элементтері  бар сабақтар : «Жас келсе, іске», «Педагогтың эмоциялық тұрақтылығы» , «Жақсы көңіл-күй», «Бала-біздің болашағымыз»,   «Мотивация-инновация» «Жүйкеден – психикалық күшті түсіру тәсілдері» релаксация ,“Аспан”, “Көбелек” медитиациялық жаттығулары өткізілді.

   Ағартушылық  бағыты бойынша “Жаңартылған білім жағдайында бастауыш сынып оқушыларын психологияқ-педагогикалық сүйемелдеу аспектілері”, «Мектептегі буллинг», «Жасөспірім суицидінің алдын-алу: жасөспірімге депрессиядан, абыржулық және психологиялық жарақаттан шығуға қалай көмектесуге болады?» тақырыптарында өткізілді. 

Мектеп   ата-аналарын  психологиялық қолдау  бойынша өткізілген  жұмыстар

     Диагностика бағыты  бойынша   ата-аналарға арналған сауалнама (0,1,5 сыныптары),  «Балаңыздың кәсіби бағыттылығы жайында не білесіз?»  9 сынып, ҰБТ жайлы не білеміз?11 сынып, жағдайы төмен, сәтсіз жанұя, көп балалы отбасы,қамқоршы отбасыларын,толық емес отбасыларында тәрбиеленіп жатқан оқушылардың үйлерін аралап , сұхбат жүргізу. 

 Түзету-дамыту бағыты  бойынша   бала психологиясына кері әсер ететін сайттар мен қоғамдастықтар жайында білеміз бе? (8-11 сынып ата-аналары), ата-аналарға арналған қарым-қатынас коррекциясын дамыту тренинг элементтері бар жаттығулар, «Сөйлемді аяқта...» психологиялық ойын 9-10-11 ата-аналарымен, коррекциялық топтағы оқушылардың ата-аналарымен кездесу, ағарту жұмыстарын жүргізу, кеңес беру, 0-4 сынып ата –аналармен «Бала тәрбиесіндегі ата –ана », кинесизиологиялық жаттығулары жүргізілді.

  Ағартушылық бағыты  бойынша «Отбасы-бақыт мекені» 1-11 сынып , баланы мектепке даярлау барысында отбасы мен мектептің бірлескен жұмыстары туралы ата-аналарға кеңес беру, «Балаңыздың кәсіби бағыттылығы жайында не білесіз?»   9 сынып ата-аналарының  балаларының   кәсіби бағыттылығы туралы, «Жасөспірім суицидінің алдын-алу»  9-10-11 сынып ата-аналары, «Суицидтік әрекеттердің алдын алу» 6- 7-8 сынып ата-аналары, «Баланы теледидар және интернет тәуелділігінен қалай қорғауға болады?» тақырыбында түсіндірме және де дөңгелек үстел өткізілді.  Құқық бұзушылықтың алдын-алу мақсатында «Әке жолы ізгі жол» тақырыбында психологиялық тренинг-жаттығулар өткізілді. Мақсаты: тал бесіктен бастап үлкен өмірге қадам басқан жас ұрпақтың тәрбие тәліміне әкелердің қосар үлесін нығайту.   9-11 сынып оқушыларының ата-аналарына «Емтихан кезінде қолдау көрсету мақсатында  өз балаңа сенім арт» тақырыбында психологиялық тренинг-жаттығу жүргізіліп, кеңестер берілді.  

Түзету – дамытушылық жұмыс:

Осы оқу жылында 1-11 сынып оқушыларымен жеке дамыту сабақтары жүргізілді.

Сабақтар баланың есте сақтау қабілетін, көзқарасын, шығармашылық ойлауын, талаптануын, қабылдауын, елестетуін дамытуға, өзін – өзі дұрыс бағалай білуді үйренуге бағытталған. Жұмыстар жеке және топтық жүргізілді.

Психологиялық кеңес беру

Кеңес беру жұмысы екі бағытта жүзеге асты:

• Жеке кеңестер;
• Топтық кеңестер.

Жыл бойы кеңес беру жұмыстары келесі бағытта іске асты:

• Бейімделудің алдын алу мақсатымен 1,5,10 сыныптардың ата –аналарымен, сынып жетекшілерімен және оқушылармен;
• Диагностика нәтижелерін ескере отырып кәсіби қызығушылығы сұрақтары бойынша 9- 11 сынып оқушыларына және ата –аналарына;
• Бірінші сыныпқа келетін оқушылардың ата –аналарымен, баласының мектепке дайындығы бойынша кеңестер;
• Өздігінен сұраныс жасаған оқушылармен;
• Мұғалімдердің және ата –аналардың сұранысы бойынша;

 Кеңес беру үрдісі ек кезеңнен тұрады:

А) Алғашқы кеңес беру – бұл кезеңде кеңес алушы жөнінде негізгі мәліметтер жиналып сұраныс анықталады.

Б) қайталап кеңес өткізу кезеңі – диогностикалық әдістемелер арқылы қосымша мағлұматтар алу, проблема бойынша жұмыс жоспарын анықтап, сонымен қатар ата –анаға баламен қарам –қатынас ерекшелігі боынша кеңес берілді;

     Негізгі кеңес алушылар жасөспірімдер болғандықтан, сұраныстардың көбі өзара қарым –қатынас ерекшеліктері жайлы болды. Алайда, 1 сынып ата –аналары мен 0- сынып (мектепалды сынып) ата –аналарыда биылғы жылы көп сұранысқа ие болды.

Жалпы берілген кеңестер төменде көрсетілген проблемалар бойынша топталды:

1. Құрдастармен қарым –қатынас қиыншылықтары
2. Отбасылық қиындықтар
3. Жеке қиындықтар
4. Эмоционалды – тәртіптік қиындықтар
5. Ата –ана бала қарым –қатынасындағы қиындықтар
6. Кәсіби бағдарлы қиындықтар
7. Оқуға байланысты қиындықтар
8. Топтық диагностика нәтижесі бойынша кеңестер

Кеңес беру барысында келесі мәліметтер қарастырылды:

1. Сұранысты анықтау, түсіндіру
2. Ауытқушылықтың себептерін анықтау үшін психолгиялық анамнез жинау
3. Ауытқушылықтардың диагностикасы
4. Ата –анаға, ұстаздарға, оқушыларға тәрбие бойынша, ауытқушылықтарды жою мақсатымен кеңестер беру
5. Сұраныс бойынша жұмыс жоспарын құру

 2022-2023 оқу жылында өткізілген кеңес беру жұмыстарының барлығы журналға толтырылды. Сонымен қатар, жоғары буынға оқушылардың ата – анасы тарапынан сұраныстар көп болды. 

Қорытынды:

ü 1 класс оқушыларыныңың даму деңгейі туралы  сынып жетекшілер тарапынан, психологиялық қызмет тарапынан жұмыстар жүргізіліп, сынып жетекшілерге, жеке ата-аналарға  ұсыныстар берілді.

ü Мектеп бойынша  ОПМПК шешімімен «Үйден оқытылатын» оқушылар есепке алынып, оқушылармен жыл бойы түзету-дамыту жұмыстары жүргізілді.

ü 5-класс оқушылары мектеп жағдайына жақсы бейімделіп, жеке тұлғалық, интеллектуалдық даму деңгейлері бойынша жақсы нәтиже көрсетіп отыр. Бейімделу кезеңінің әлі де бейімделу үстіндегі оқушыларға жүргізілген әрбір әдістемені талдап, анықталған нәтиже бойынша ұсыныс беріліп, ұсыныстар бойынша жүйелі жұмыстар жүргізілді. Осы жүргізілген психологиялық зерттеу нәтижесімен класс жетекшілер мен ата-аналарға таныстырылып, ұсыныстар берілді. 

ü Мектеп бойынша есепте тұрған, тәуекел топ оқушыларымен жыл бойына түзету-дамыту жұмыстары жүргізілді. 

ü 9-11 класс оқушыларымен кәсіптік бағыт-бағдар бойынша психологиялық тренингтер, сауалнамалар, тест жұмыстары алынып нәтижелері шығарылды.

ü Қорыта келе,  жүргізілген жұмыстар бойынша жоспарға сай жүзеге асып келді. Жүргізілген жұмыстар уақытында қорытындыланып, таныстырылып отырылды. 

• SWOT - талдау

Өткен оқу жылына талдау жасай келе 2023-2024 оқу жылына төмендегідей міндеттемелер алынады:   

    Мектептегі психологиялық қызмет жұмысын қорытындылай келе психологтың этикалық кодексін, концепциясын толықтай ұстана отырып педогогикалық үрдіске психологиялық қолдау көрсету, бекітілген жылдық жоспар негізінде орындалды.

    Оқушыларға, ата-аналарға және мұғалімдерге   психологиялық қолдау бекітілген жоспар бойынша толықтай жұмыс жасау.     

• Оқушылармен тиімді әдіс-тәсілдерді қолдана отырып,  жеке тұлға қызығушылығын арттыру және оның дамуындағы  әртүрлі қиыншылықтарды түзету.
• Мұғалімдермен бірлесе отырып, оқушылардың қызығушылықтары мен танымдық әрекеттерін анықтау.
• Ата-аналарымен бірлесе отырып, оқушылардың бойындағы жағымсыз қылықтарды анықтап, болдырмау. 

     2022-2023 оқу жылы бойынша  мектептегі психологиялық қызметтің

жылдық жұмыстары бойынша аналитикалық есебі

Жеке және топтық жұмыстарды есепке алу журналының жалпыланған аналитикалық талдау есебі

Кеңес  беруді есепке алу журналының жалпыланған аналитикалық       талдау есебі